«“Εικονικός γάμος” σημαίνει γάμο ο οποίος τελέστηκε μεταξύ πολίτου της Δημοκρατίας ήαλλοδαπού που διαμένει νόμιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία με αλλοδαπό με αποκλειστικόσκοπό την είσοδο και παραμονή του τελευταίου στη Δημοκρατία».
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του Περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου (Κεφ. 105) καιβάση της νομολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην Ποινική Έφεση Αρ. 29/2019,πρωταρχική προϋπόθεση για την διάπραξη του αδικήματος της τέλεσης εικονικού γάμου όπωςαυτό προνοείται από το άρθρο 7Δ, Κεφ. 105 ήταν η απόδειξη ότι ο γάμος τελέστηκε με σκοπότην διπλή προϋπόθεση της εισόδου και παραμονής του αλλοδαπού στη Δημοκρατία όπως αυτόπροβλεπόταν κατά τον σχετικό χρόνο από το άρθρο του Κεφ. 105.
Η πρόνοια αυτή του άρθρου 2 του Κεφαλαίου 105 αναφορικά με την ερμηνεία της έννοιαςεικονικός γάμος τροποποιήθηκε με τον Ν. 116 (1) 2020 ώστε να περιλαμβάνεται πέραν τουσκοπού της εισόδου και παραμονής και η διαμονή του αλλοδαπού ή/και η διευθέτηση τηςπαραμονής ή/και της απόκτησης του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής στη ΕΕσύμφωνα με το Δίκαιο της ΕΕ, ωστόσο η τροποποίηση αυτή δεν έχει αναδρομική ισχύ.
Επιπρόσθετα σύμφωνα με τα άρθρα 7Α και 7Β του Κεφ. 105 αλλά και τις οδηγίες του ΓενικούΕισαγγελέα της Δημοκρατίας, πριν την έναρξη ποινικής δίωξης οποιουδήποτε προσώπου για τοαδίκημα του εικονικού γάμου σύμφωνα με το άρθρο 7Δ του Κεφ. 105 πρέπει να προηγηθείδιοικητική έρευνα ως προς την εικονικότητα/γνησιότητα του γάμου και σε περίπτωση που ογάμος κριθεί εικονικός δίνεται η δυνατότητα βάση του άρθρου 7Α στον Διευθυντή του ΤμήματοςΑρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης αφού συμβουλευθεί τη Συμβουλευτική Επιτροπή νααπαγορεύσει στον εν λόγω αλλοδαπό να παραμείνει στη Δημοκρατία και να ακυρώσει ή δενανανεώσει της άδεια διαμονής που παραχωρήθηκε στον αλλοδαπό και διατάξει την απέλαση τουσύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 14 και για σκοπούς του Νόμου αυτού, ο εν λόγω εικονικόςγάμος, κανένα έννομο αποτέλεσμα παράγει.
Η ραγδαία αύξηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στους εικονικούς γάμους αποδεικνύειτο μέγεθος του προβλήματος. Ωστόσο αξίζει να προβληματιστεί κανείς εάν το ισχύοννομοθετικό πλαίσιο οδηγεί στην αύξηση των εικονικών γάμων ή εάν το πρόβλημα έγκειται στηναπουσία αυστηρότερων ελέγχων. Οι διοικητικές έρευνες που επιβάλλονται κάθε άλλο παράοδηγούν στην απλούστευση και επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών.
Έχουμε δει επανειλημμένα ότι το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης τηρεί μια νέαπολιτική με βάση την οποία δεν διενεργείται έλεγχος σε όλους τους γάμους παρά μόνο σεεκείνους που από την προκαταρκτική εξέταση συγκεκριμένων ενδείξεων στοιχειοθετούνταιεύλογες αμφιβολίες σε σχέση με τη γνησιότητά τους. Επίσης σε αρκετές υποθέσεις η πρόνοιατου άρθρου 7Α (1) για τη συμβουλή της Συμβουλευτικής Επιτροπής για Εικονικούς γάμους, ωςεπιτάσσει ο νόμος, δεν φαίνεται να τηρείται.
Υπολογίζεται ότι από την τριετία 2017-2019 τελέστηκαν σχεδόν 4 χιλιάδες εικονικοί γάμοι κατάκύριο λόγο από συγκεκριμένα Δημαρχεία. Κατά την ίδια τριετία,3,214 πρόσωπα αιτήθηκαν άσυλο και άλλοι 2,239 τέλεσαν γάμο με ευρωπαίους πολίτες οιοποίοι, βάσιμα χαρακτηρίζονται σαν εικονικοί. Επίσης σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών,το 2018 και 2019 τελέστηκαν στην κυπριακή Δημοκρατία 3.600 περίπου γάμοι, οι οποίοιπροωθήθηκαν στην αστυνομία για έρευνα «καθώς θεωρήθηκε ότι ενέχουν εικονικότητα». Εξαυτών, οι 1.600 περίπου γάμοι έγιναν σε ένα μόνο δημαρχείο. Η ανάγκη αναθεώρησης καιτροποποίησης της υφιστάμενης νομοθεσίας ήταν επιτακτική καθώς υπήρχε αδυναμία στηνεξέταση του τεράστιου όγκου των υποθέσεων εικονικών γάμων.
Τα αναθεωρημένα Νομοσχέδια τα οποία αφορούν στον περί αλλοδαπών νόμο, στον περί γάμουνόμο και στον περί πολιτικής συμβίωσης νόμο αναφορικά με τους εικονικούς γάμουςεγκρίθηκαν από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών και κατατέθηκαν επίσημα στηνΟλομέλεια της Βουλής τον Ιούλιο 2020. Τα νομοσχέδια προνοούν αύξηση των ποινών γιατέλεση ή τη συμβολή σε τέλεση εικονικού γάμου ή πολιτικής συμβίωσης και για χρήση πλαστώνεγγράφων. Θα γίνεται ενδελεχής έρευνα για την τέλεση πολιτικού γάμου ή πολιτικής συμβίωσηςμε δυνατότητα συνέντευξης και έλεγχο γνησιότητας των απαιτούμενων πιστοποιητικών καιπεραιτέρω μεταφέρεται από τους Δημάρχους, στον Υπουργό Εσωτερικών η αρμοδιότηταεξουσιοδότησης μέλους δημοτικού συμβουλίου ή άλλου προσώπου ως λειτουργού τέλεσηςγάμου, αναλαμβάνοντας παράλληλα και την ευθύνη για ανάκληση αυτής της εξουσιοδότησης.
Παρόλο που οι νέες πρόνοιες στοχεύουν στη αντιμετώπιση της αδυναμίας του συστήματοςαναμένουμε να δούμε εάν τα κυκλώματα θα σταματήσουν να δρουν ανενόχλητα και κυρίως εάνθα τιμωρούνται αυτοί που δεν διενήργησαν τη δέουσα έρευνα επιβάλλοντας τις ανάλογεςκυρώσεις.
